Dunking 101: Η ιστορία ενός "παράξενου lay-up"

6 Φεβρουαρίου 1988, Chicago Stadium

Βρισκόμαστε στο All Star Game και τον 5ο διαγωνισμό καρφωμάτων στην ιστορία του NBA. 2 τύπου, που ο καθένας τους έχει κερδίσει ήδη από μια φορά τον διαγωνισμό, έμελλε να αλλάξουν τον ρου της ιστορίας του διαγωνισμού. Τα ονόματά τους; Michael Jordan και Dominique Wilkins.


Ο Michael Jordan με το θρυλικό κάρφωμα του από την βολή κέρδισε εκείνον τον διαγωνισμό αλλά δεν ήταν ο πρώτος-ούτε ο τελευταίος- που κάρφωνε από εκείνο το σημείο. Υπήρχαν αρκετοί πριν από αυτόν, άνθρωποι δημιουργικοί, αθλητικοί, με αγάπη για το παιχνίδι και κυρίως για τα καρφώματα. Πριν από όλους αυτούς υπήρχε ο Jack Inglis.

Τα πρωτοτόκια

Ο Inglis είναι ο πρώτος άνθρωπος που κάρφωσε ποτέ. Στο περίπου δηλαδή. Στις αρχές του προηγούμενου αιώνα το μπάσκετ δεν ήταν ένα αναγνωρισμένο παιχνίδι. Δεν υπήρχαν οι σημερινές αλάνες και τα γήπεδα παρά μόνο σε συγκεκριμένα σημεία. Σε ένα από αυτά, σε μια μπασκέτα χωρίς ταμπλό, σε ένα γήπεδο χωρίς γραμμές, ο Jack σκαρφάλωσε στον συρμάτινο φράχτη με το ένα χέρι, ζήτησε την μπάλα με το άλλο και κάρφωσε. Ο πρώτος που πραγματικά κάρφωσε σε ένα οργανωμένο παιχνίδι, ή τουλάχιστον ο πρώτος που έχει καταγράφει να το κάνει, είναι ο Joe Fortenberry. Οι New York Times στέλνουν τον βραβευμένο με Pulitzer Arthur Daley να καταγράψει την προπόνηση της ολυμπιακής ομάδας των ΗΠΑ στο Garden. Εκεί ο Daley θα δει (και θα καταγράψει) τον ύψους 2 μέτρων Fortenberry να σηκώνεται ψηλά και αντί για lay up να "κατεβάζει την μπάλα στο καλάθι, όπως ένας πελάτης μιας καφετέριας καρφώνει το μπισκότο στον καφέ του". Στους Ολυμπιακούς Αγώνες που ακολούθησαν, ο Fortenberry και οι συμπαίκτες του κατέκτησαν εύκολα το χρυσό μετάλλιο στους Ολυμπιακούς του Βερολίνου. Τόσο εύκολα που οι αντίπαλες ομάδες, κυρίως η Ιαπωνία, ζήτησαν οι παίκτες που ήταν πάνω από 1,88 να μην μπορούν να συμμετάσχουν. Το κάρφωμα ήταν πλέον μια κίνηση εξευτελισμού του αντιπάλου.

*Fun Fact: Σε εκείνους τους αγώνες οι ΗΠΑ θα κερδίσουν στον τελικό τον Καναδά με 19-8. Το παιχνίδι θα παιχτεί σε εξωτερικό χώρο, σε ένα γήπεδο τέννις, με αρκετή βροχή και ακόμα περισσότερο αέρα. Όπως είπε ο Fortenberry σε μια συνέντευξη του, "Ο Hitler επέμενε ότι το μπάσκετ ήταν άθλημα εξωτερικού χώρου και εκεί θα παίζαμε."

Η απαγόρευση

Δεν έβλεπαν μόνο οι αντίπαλες ομάδες των ΗΠΑ το κάρφωμα με κακό μάτι. Ο Phog Allen, ο θρυλικός προπονητής του Kansas έγραψε το 1937 στο βιβλίο του ότι "Το κάρφωμα δεν αναδεικνύει την μπασκετική ικανότητα-μόνο το πλεονέκτημα του ύψους." Για χρόνια ο Allen επέμενε οι παίκτες να παίζουν σε 12 feet μπασκέτες αλλά αυτό δεν έγινε ποτέ. Λίγα χρόνια αργότερα όμως, οι εκκλήσεις του θα βρουν αποδέκτη. Την σεζόν 1967-1968 το NCAA αποφασίζει να απαγορεύσει τα καρφώματα. Η επιτροπή που παίρνει την απόφαση θεωρεί πως δεν υπάρχει καμία ικανότητα στο να καρφώνεις και ότι είναι επικίνδυνο. Παρουσιάζει 1.500 διαφορετικές περιπτώσεις όπου ένας παίκτης τραυματίστηκε κοντά στο καλάθι. Στους κύκλους όμως των μπασκετικών η αιτία ήταν διαφορετική. Τελείως διαφορετική. Ο Lew Alcindor, ένας νεαρός, πανύψηλος Center από το UCLA που κάρφωνε με ευκολία απέναντι στους πάντες, ετοιμαζόταν να μπει στην 3η του χρονιά στο κολέγιο είδε την διοργάνωση να του απαγορεύει το μεγαλύτερο του όπλο. Ο Alcindor ήταν υπερβολικά dominant με το κάρφωμα αλλά και χωρίς αυτό, έμαθε να επιβιώνει. Μαζί με τον προπονητή του στο UCLA, ανέπτυξε ένα ιδιόμορφο σουτ, ένα hook με άλμα, από ψηλά. Τo skyhook.

Η απαγόρευση κράτησε για 9 χρόνια και στο μεταξύ, παίκτες με απίστευτη αθλητικότητά και φυσικά προσόντα αναγκάζονταν, ενώ έφταναν πολύ πάνω από την στεφάνη, να αφήνουν την μπάλα απαλά στο καλάθι. Ένας από αυτούς, ένας από τους καλύτερους dunkers όλων των εποχών, ο David Thompson, αψήφισε αυτό τον κανόνα στο τελευταίο παιχνίδι της καριέρας του στο NCAA. Φεύγει στον αιφνιδιασμό και καρφώνει εντυπωσιακά. "Χρεώθηκα με τεχνική ποινή και πήρα ένα standing ovation από το κοινό ταυτόχρονα." Αμέσως γίνεται αλλαγή εν μέσω χειροκροτημάτων. Ήταν η τελευταία του στιγμή στο κολέγιο. Την επόμενη χρονιά το NCAA αποφασίζει να καταργήσει την απαγόρευση.

Διαφορετικές μπασκέτες

Παρόλα αυτά η επιτροπή είχε δίκιο. Τα καρφώματα κάποιων παικτών έσπαγαν μπασκέτες. Όσο θεαματικό κι αν είναι κάτι τέτοιο, άλλο τόσο είναι και επικίνδυνο. Σπασμένα τζάμια, γυαλιά παίκτες να πέφτουν. Κάτι έπρεπε να γίνει. Την λύση έδωσε ο Arthur Erhat, ένας αγρότης που δεν ασχολήθηκε ποτέ με το μπάσκετ. Όταν ο ανιψιός του, προπονητής στο πανεπιστήμιο του Saint Louis, του μετέφερε το πρόβλημα, ο Arthur πήγε στο εργαστήριο του και καταπιάστηκε με την λύση. Του πήρε μόλις... 29 χρόνια αλλά βρήκε την λύση. Στο Final-4 του 1978, το NCAA χρησιμοποίησε τις μπασκέτες του. Πριν τον Erhat οι μπασκέτες ήταν αρκετά εύθραυστες. Η πρώτη, επίσημη, επαφή με σπασμένα τζάμια ήταν το 1946. Όχι από κάποιο κάρφωμα, αλλά από ένα σουτ! Ο Chuck Connors των Boston Celtics καθώς σούταρε στην προθέρμανση, χτύπησε το μπροστινό μέρος από το στεφάνι. Αυτό χτύπησε το ταμπλό (καθώς δεν υπήρχε κάτι που να το αποτρέπει από το να συμβεί) και έτσι το γήπεδο γέμισε γυαλιά. Αργότερα όταν ο Darryl Dawkins έσπασε πολλές μπασκέτες, το NBA υιοθέτησε αυτές του Erhat. Σήμερα, μια εκδοχή αυτής της πρότυπης μπασκέτας χρησιμοποιείται στους αγώνες του NBA.

Γυναικεία καρφώματα

Το 1ο καταγεγραμμένο κάρφωμα από γυναίκα συνέβη το 1984, αλλά οι αποδείξεις του όντως συνέβη, είδαν το φως μόλις το 2009. Η ιστορία πάει κάπως έτσι. Η Georgeann Wells ήταν μία πολύ ψηλή και αθλητική παίκτρια του West Virginia. Η ομάδα της προσπάθησε πολλές φορές να δημιουργήσει τις κατάλληλες συνθήκες για να καρφώσει αλλά δεν τα κατάφερνε. Μέχρι το παιχνίδι απέναντι στο πανεπιστήμιο του Charleston. Ο προπονητής του Charleston είχε στήσει μία κάμερα για να μαγνητοσκοπεί το παιχνίδι. Όταν έγινε γνωστό το ότι η Wells κάρφωσε στο παιχνίδι, όλοι ήθελαν εκείνο το φιλμ, αλλά ο Bud, από περηφάνια ίσως, την κράτησε για τον εαυτό του. Η απόδειξη έμεινε θαμμένη μέχρι το 2009, 10 χρόνια μετά τον θάνατο του Bud. Ο δημοσιογράφος του περιοδικού Wall Street, Reed Albergotti, τηλεφώνησε στον γιο του Bud και έτσι ο κόσμος, επιτέλους, πείστηκε.

Ένα άλλο, ίσως σημαντικότερο, γυναικείο κάρφωμα, είναι αυτό της Lisa Leslie. Δεν ήταν κάτι ιδιαίτερα fancy. Όχι. Η Leslie απλώς έτρεξε στον αιφνιδιασμό και με αρκετή προσπάθεια, χωρίς φανφάρες, καρφώνει την μπάλα. Ήταν η απόδειξη ότι και οι γυναίκες μπορούν να την κάνουν. Ήταν ένα από τα σημαντικότερα καρφώματα στην ιστορία του μπάσκετ. Ήταν το πρώτο στο WNBA.

Στα 128 χρόνια μπάσκετ, από τις μεγαλύτερες Λίγκες του κόσμου, μέχρι τις αλάνες και ανοιχτά γήπεδα, έχουν πραγματοποιηθεί εκατομμύρια καρφώματα. Κάποια από αυτά ήταν τόσο σημαντικά, που έγιναν iconic, άντεξαν στον χρόνο και σημάδεψαν καριέρες, logo ή ακόμα και ολόκληρες Λίγκες. Στην Wikipedia, στην σελίδα του Frederic Weis, υπάρχει ένα ολόκληρο κομμάτι που αναφέρεται στο "Le Dunk de la Mort". Το κάρφωμα δεν θα απαγορευτεί ποτέ ξανά. Σίγουρα, μιλώντας μόνο με αριθμούς, το πιο εντυπωσιακό κάρφωμα στον κόσμο αξίζει το ίδιο με το πιο βαρετό lay-up. Το μπάσκετ όμως, η ζωή, οι άνθρωποι, ευτυχώς, δεν είναι μόνο αριθμοί.